Coğrafyanın Tarihsel Gelişimi Hakkında Bilgi
Yeryüzündeki kıta ve memleketlerin yüzey şekilleri, iklim ve tabii kaynaklarıyla, buralarda yaşayan insan, hayvan ve bitkileri inceleyen bilimdir. Bunların biribirine yaptığı karşılıklı etkileri incelemek ve yeryüzüne dağılış sebeplerini aramak da coğrafyanın konusuna girer.
Coğrafyanın Tarihsel Gelişimi Hakkında Bilgiler. Coğrafya nasıl ortaya çıkmıştır? Coğrafyanın gelişmesine katkı sağlayan kişiler ve çalışmaları
İnsanların ilk seyahate başlamasını coğafyanın doğuşu olarak kabul edebiliriz.
Deniz kıyılarında yaşayan ilkel insanların bir hayvan derisine doldurdukları tuzu, dağlık bir bölgedeki başka ilkel insanlara vererek karşılığında ayı derisi aldıklarını farzedelim. Bunlar köylerine döndükleri zaman geçtikleri yerlerden, gördükleri insanlardan bahsedecek, böylece birtakım coğrafya bilgileri getirmiş olacaklardır.
Coğrafya hakkında ilk çalışmalar Milâttan binlerce yıl önce yapılmıştır. M. O. 2700 yılına ait, Sümerlerden kalma tuğla üzerine yapılmış bir dünya haritası bulunmuştur. Bu haritanın kenarında, haritada gösterilen yerler hakkında bilgiler de vardır, Başka bir harita da II. Ramses zamanından kalmadır. Mısırlılara ait olan bu harita (M. O. 1600) bir altın madeninin yerini göstermektedir.
Eski Yunanlılar coğrafyanın gelişmesinde en önemli rolü oynayanların başında gelir. Bunlar komşu kıyıları dolaşmış, buraların hartasını çıkarmışlardır. M. Ö. 200 yıllarında Yunanlı coğrafyacı Eratosthenes dünya çevresinin 40.000 km. kadar olduğunu tahmin etmişti.
Herodotos ise kitaplarında Akdeniz kıyılarını, Rusya bozkırlarını, Hindistanı. İran ve Anadolu’nun coğrafi özelliklerini anlatmıştır (M. O. V. yüzyıl). Gene V. yüzyılda Pythagoras da dünyanın küre biçimi olması gerektiğini ileri sürmüştü. Aristoteles (M. Ö. 384-322) Yer’in Ay’a düşen gölgesinin daire şeklinde oluşu ile bunu ispat etmiştir. Eski Romalılar da harita çizimine büyük önem verirlerdi ( Bk. Atlas). Gerek savaş gerekse ticarî gayelerle çeşitli haritalar yapmışlardı.
Eski Yunan ve Romalıların coğrafya konusundaki çalışmaları Ortaçağ’da hemen hemen unutulup gitmişti. Bu devrede dünya coğrafya ilminin önderleri Müslümanlardı. İslâm coğrafyacıları Yunan coğrafyacılarının eserlerinden de faydalanarak yerin çevresini ölçmüş, birçok haritalar yapmışlardır, İdrisinin haritası bunların en önemlilerindendir. Gene bu devrede Kadızade-i Rumî, Uluğ Bey, Birunî gib’ bilginler genel coğrafya konuları üzerinde çalıştılar, ibn Battuta, Ibni Hav-kal, Mes’udî gibi gezginler de Afrika ve Asya’nın birçok yerlerini dolaştılar.
XV. yüzyıldan önce Avrupalılar’ın coğrafya bilgisi çok azdı. Yeryüzündeki denizlerin ancak yüzde yedisini biliyorlardı. XV. ve XVI. yüzyıllarda Portekizliler İle İspanyollar okyanuslarda seyahate başladılar. Vasco de Gama Hindistan’a gitti, Kristof Kolomb Amerika’yı keşfetti. Devam eden geziler sonunda coğrafya bilgisi hızla gelişti. Osmanlı coğrafyacılarının en ünlüsü Kâtip Çelebi ile gezginlerin en ünlüsü Evliya Çelebi, XVII. yüzyılda yaşamışlardır.
